In Nederland leven 450.000 huishoudens in de schulden. Een schuld loopt al gauw op tot €43.000 voordat iemand aan de bel trekt. Wat doet het hebben van schulden op de lange termijn met je? Veel, is uit onderzoek in Boston gebleken. Het hebben van schulden veroorzaakt chronische stress. Deze langdurige stress zorgt er voor dat je minder goed functioneert, dat de beslissingen die je neemt niet goed doordacht zijn. Je executieve functies werken niet meer. Dit zijn de uitvoerende regelfuncties, zoals plannen, aandacht, werkgeheugen en organiseren. Mensen met schulden hebben moeite met plannen en leven bij de dag. Dit maakt het voor hen moeilijk, misschien zelfs onmogelijk, om uit de problemen te komen.
De brug naar zelfredzaamheid
Nelleke Speelman werkt vanuit MEE in het Rotterdamse wijkteam Zevenkamp. Wijkteam Zevenkamp doet, in opdracht van de gemeente Rotterdam, mee aan de pilot Mobility Mentoring. Nelleke: “Bij veel van onze cliënten zijn financiële problemen aan de orde. Ik maak gebruik van een filmpje waarin uitgelegd wordt wat het effect van langdurige stress op de hersenen is of ik leg het cliënten uit. Dit is vaak een moment van opluchting en erkenning. Samen met de cliënt maak ik dan een samenhangend plan op verschillende levensdomeinen. Dit plan heet ‘de brug naar zelfredzaamheid’ en symboliseert de weg uit armoede en andere problemen over een brug die wordt ondersteund door vijf pijlers: de levensdomeinen familiestabiliteit (huisvesting, zorg voor de kinderen), welzijn (psychische en fysieke gezondheid, sociaal netwerk), onderwijs, financiën en werk. Alle pijlers moeten stabiel zijn om de brug te kunnen bewandelen. Deze brug werkt goed omdat hij inzichtelijk en concreet is. We werken letterlijk met een afbeelding van de brug met daaronder verschillende te behalen doelen. Stapje voor stapje bespreken we per keer een doel, om het overzichtelijk en realistisch te houden. Vanuit het Maatwerkbudget kan ik soms een beloning tegenover een behaald doel stellen. Zoals het opladen van een OV-kaart, zodat de cliënt met een volgende stap, zoals het maken van een afspraak met Werk & Inkomen, aan de slag kan. Dit budget zou ik anders ook voor deze cliënten gebruiken, maar de extra motivatie van de beloning werkt goed om stappen te durven zetten. Door bepaalde gesprekstechnieken waarin we in het kader van Mobility Mentoring getraind zijn, probeer ik cliënten zelf de juiste keuzes te laten maken. Langzaamaan leren de cliënten weer vaardigheden zoals plannen, en worden binnen de pijlers bepaalde doelen gehaald. Wat ik eigenlijk altijd zie, is dat als we binnen één pijler stappen zetten, het binnen de andere pijlers automatisch beter gaat.’
Binnen het reguliere werk van de wijkteams is het streven om het traject per cliënt niet langer dan zes maanden te laten duren. In het kader van deze pilot en methodiek geeft de gemeente Rotterdam meer ruimte. En dit werkt prettig, vindt Nelleke: ‘In zes maanden kun je de ergste brandjes blussen, maar help je iemand met schulden niet voldoende op de rit om ook duurzaam verder te kunnen. Deze methodiek geeft daar veel meer ruimte voor. Niet alleen de zichtbare en acute problemen worden opgelost, zoals afspraken maken met schuldeisers, maar er wordt ook gekeken naar bijvoorbeeld een opleiding die nodig is om tot bepaald werk en dus inkomen te komen. We helpen mensen echt op de rit, totdat ze zelf de touwtjes weer in handen hebben en verder kunnen kijken dan vandaag en morgen.” |
